VIPP-programma OPEN is afgerond. In de laatste editie van SynthesHis blikken Peter Smithjes (OmniHis), Theo Peters (CGM), Rens Bouw (regionaal projectleider) en Martina Bartelink (programmamanager OPEN en directeur van Stichting LEGIO) terug én vooruit. “We hebben een grote stap voorwaarts gezet, veel geleerd en nog genoeg te doen.”
Een verrassing en een feestje voor LEGIO-bestuurder en huisarts Ron Dingjan… Hij kreeg van de burgemeester in zijn gemeente Oosterhout een lintje opgespeld en mag zich nu Ridder in de Orde van Oranje-Nassau noemen. Dingjan kreeg zijn onderscheiding onder meer voor zijn enorme bijdrage aan de digitale ontwikkelingen in de huisartsenzorg. Zelf noemt hij het “een volstrekt onverwachte en mooie belevenis”.
Ron Dingjan heeft naast zijn werk als huisarts en praktijkhouder een enorme bijdrage geleverd aan de digitale ontwikkeling van de zorg in het algemeen en de huisartsenzorg in het bijzonder. Hij zoekt daarbij altijd naar manieren voor constructieve samenwerking en niet alleen bekeken vanuit de rol van de huisarts. Zo is hij naast bestuurslid van Stichting LEGIO ook nog lid van de adviesraad Huisartsenzorg, bestuurslid en voorzitter van NedHIS (koepel van Huisartsinformatie gebruikersverenigingen) en voorzitter van de Algemene Vergadering van VZVZ.
Stichting LEGIO feliciteert Dingjan met deze mooie en zeer verdiende blijk van waardering!
De minister wil onder meer af van de vrijblijvendheid in de zorg-ict-sector. In het plan staan daarom niet alleen voorstellen om bestuurders en leveranciers te ondersteunen, maar ook concrete manieren om verbeteringen af te dwingen. Zo overlegt VWS met de NZa over een mogelijk vergunningenstelsel voor toelating van ict-systemen tot de markt. Dat zou kunnen op basis van keurmerken en certificering, mits deze geen al te grote administratieve last opleveren.
Als voorbeeld haalt Kuipers het door Stichting LEGIO ontwikkelde XIS Keurmerk aan, een keurmerk voor eerstelijns informatiesystemen. De afgelopen jaren heeft LEGIO dit keurmerk vorm gegeven met een ontwerp, normenkader en reglement. Ook is de basis gelegd voor een bijbehorende beheer- en uitvoeringsorganisatie die wordt ondergebracht bij Stichting LEGIO. Voor de financiering heeft LEGIO subsidie aangevraagd bij het ministerie van VWS. Zodra de financiering rond is, worden de activiteiten voor het keurmerk weer opgepakt.
Het Actieplan van de minister moet de weg vrij maken voor de uitvoering van afspraken die gemaakt zijn in het IZA en de vereisten die de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz) stelt. Kijk voor een overzicht van de overige punten uit het Actieplan op Rijksoverheid.
Bron: Skipr
“Tijdens de coronapandemie hadden de HAP’s betere toegang tot patiëntgegevens met de corona opt-in. Nu deze regeling in april afloopt is van miljoenen Nederlanders het medisch dossier niet meer beschikbaar op de HAP omdat ze daar – vaak onbewust – geen toestemming voor hebben gegeven”, zegt Quinten van Geest. “Wetgeving voor een zogeheten opt-out voor de spoedeisende zorg is in de maak. Huisartsen, HAP’s en SEH’s krijgen daarmee altijd toegang tot het huisartsdossier, tenzij de patiënt nadrukkelijk heeft aangegeven dat niet te willen. Wetgevingstrajecten kunnen echter nog enige tijd duren.”
Tot die tijd zou de 72-uurs toestemmingsknop, ontwikkeld door VZVZ, een oplossing kunnen zijn. “Bij spoed op de HAP kan een soort spoedknop ingedrukt worden. Daarmee komen medische gegevens direct en gedurende 72 uur beschikbaar. De patiënt moet daar uiteraard wel goedkeuring voor geven”, legt Van Geest uit.
De 72 uur-toestemmingsknop lijkt in veel opzichten op de corona opt-in. Toch is er een belangrijk verschil: voor gebruik van de toestemmingsknop moeten zowel de HAP als de huisarts van de patiënt aangesloten zijn op Mitz. Met deze eveneens door VZVZ ontwikkelde dienst kunnen patiënten zelf hun toestemmingen vastleggen voor het delen van gegevens tussen zorgverleners.
De nieuwe voorzieningen zijn volgens VZVZ technisch gezien klaar voor verdere uitrol. De huisartsenkoepels wilden echter eerst onderzocht hebben wat de eventuele ingebruikname van de spoedknop, en daarmee automatisch van Mitz, voor gevolgen heeft voor de werkprocessen in de huisartsenpraktijk en op de HAP. Stichting LEGIO kreeg de opdracht om met project Toestemming gespot het verschil tussen ‘de tekentafel’ en de praktische realiteit van de spoedknop op de HAP en de toestemmingsregistratie door patiënten bij MITZ inzichtelijk te maken.
Van Geest en projectmedewerker Simone Groen organiseerden daarvoor onder andere twee digitale bijeenkomsten met zorgverleners: “We hebben met huisartsen, triagisten, assistenten, CMIO’s en een informatiemanager de werkprocessen op de huisartsenpraktijk en de HAP doorgenomen; het ging om de processen zoals ze nu zijn en in de nieuwe situatie met de spoedknop en Mitz. Waar zitten de verschillen? Het waren heel constructieve sessies, iedereen was enthousiast, meedenkend en tegelijkertijd kritisch. De belangrijkste bevindingen van de bijeenkomsten hebben we verwerkt in de eindrapportage die we onlangs opgeleverd hebben. Naast de impactanalyse staan daarin ook enkele adviezen voor implementatie. De eindrapportage helpt de koepels om een onderbouwde keuze te maken over het vervolg en de adviezen aan hun achterbannen. Het project heeft ook nog een aantal openstaande vraagstukken blootgelegd. De koepels kunnen daarover nu een concreet gesprek voeren.”
Veel huisartsenpraktijken die voor hun deelname aan VIPP OPEN een DVZA-overeenkomst hebben afgesloten, hebben daarvoor extra kosten moeten maken. Daarnaast ervaren huisartsen een gebrek aan vrijheid bij de keuze voor een DVZA-leverancier. Stichting LEGIO heeft de opdracht gekregen om te onderzoeken of de ontstane problemen opgelost kunnen worden en, zo ja, op welke manier.
De opdracht aan LEGIO bestaat uit twee onderdelen:
Stichting LEGIO is per direct op zoek naar een projectleider die onderdeel twee van dit vraagstuk (het onderzoeken van softwareaanpassingen die nodig zijn voor duurzame interoperabiliteit) op bestuurlijk, beleidsmatig en technisch niveau kan begeleiden. Het vraagstuk speelt zich af op het snijvlak van IT, zorg en beleid.
Samen met gebruikers, leveranciers, architecten, juristen en MedMij verken je de technische mogelijkheden. Na deze verkenning stel je verschillende scenario’s op, waarna in samenspraak met VWS een keuze gemaakt zal worden.
De opdracht is per direct tot 1 juli 2023, met optie tot verlenging.
In juli van dit jaar heeft het ministerie van VWS de beleidsregel voor VIPP-programma OPEN aangepast en is er een opening voor een oplossing van de DVZA-problemen gekomen. Nu de subsidie definitief is toegekend, start LEGIO op verzoek van de koepels met de activiteiten en komt een eerlijk en transparant ‘DVZA-speelveld’ voor aanbieders en afnemers in zicht.
In de huidige situatie is daarvan nog geen sprake. Veel huisartsenpraktijken die voor hun deelname aan VIPP OPEN een DVZA-overeenkomst hebben afgesloten, hebben daarvoor extra kosten moeten maken. Bovendien bepalen HIS-leveranciers min of meer welke DVZA’s verbonden worden aan hun HIS waardoor huisartsen geen keuzevrijheid hebben in de soort DVZA en de kosten die deze DVZA rekent voor hun diensten. De huisartsenkoepels en Zorgverzekeraars Nederland hebben de ontstane vendor lock-in bij het ministerie van VWS onder de aandacht gebracht en gepleit voor een permanente oplossing. Een DVZA is immers niet alleen nodig voor de uitvoering van OPEN, maar speelt ook een rol bij andere (toekomstige) initiatieven rond gegevensuitwisseling.
De opdracht aan LEGIO bestaat grofweg uit twee onderdelen, opgedeeld in twee fasen:
LEGIO verwacht in het begin van het nieuwe jaar te kunnen starten met een verkenning van de technische en financiële mogelijkheden met gebruikers, leveranciers, architecten, juristen en MedMij. De koepels kiezen in samenspraak met MedMij, VWS en leveranciers de beste scenario’s (naar verwachting rond mei 2023). Daarna moeten de gekozen scenario’s aan VWS voorgelegd worden voor een vervolgsubsidie waarmee LEGIO de oplossingen kan implementeren. De deadline voor implementatie is mei 2024.
Dinsdag 22 november vierde Stichting LEGIO de resultaten van VIPP-programma OPEN dat na vier jaar eindigt. Met leveranciers en andere betrokken partijen blikten we terug op de samenwerking, het proces, successen, verbeterpunten en resultaten en keken we vooruit naar de toekomst.
Na een welkom door dagvoorzitter Hans Lodders nam LEGIO-directeur Martina Bartelink de aanwezigen mee terug in de tijd: “Het mooie 
resultaat van vandaag is ontstaan door intensieve samenwerking van veel meer partijen dan wij in het begin voor ogen hadden. Samen leerden we wat er nodig is om landelijke digitale implementatie voor elkaar te krijgen.”
Daarna deelden verschillende sprekers hun ervaringen met online inzage en OPEN. Bart Brandenburg en Mariëtte Willems deelden de belangrijkste inzichten uit het wetenschappelijk onderzoek dat in het kader van OPEN gedaan is. Huisarts en CMIO Geert Elbers vertelde hoe zijn aanvankelijke scepsis over online inzage (“Patiënten in een Brabants dorp als Liempde zitten hier toch niet op te wachten?”) plaatsmaakte voor enthousiasme, onder meer door de indrukwekkende gebruikerscijfers. Kelly Peters, OPEN-projectleider bij ROER, hamerde op het grote belang van het klantperspectief bij ICT-ontwikkelingen. Tot slot vertelde MedMij-directeur Marc van Dijk wat de komst van OPEN had betekend voor het stelsel en waarom het niet altijd eenvoudig was om het MedMij-stelsel werkend te krijgen.
Evaluatie en geleerde lessen
Na de koffiepauze friste leveranciersmanager Michiel Boerkamp het geheugen op met resultaten uit eerdere evaluaties en mijlpalen van de afgelopen jaren. Vervolgens gaven de aanwezigen hun mening over het verloop van OPEN, de rol van LEGIO bij de uitrol en het vervolg in een interactieve sessie met twintig stellingen.
Over het algemeen vond men de beschrijving van de ICT-basiseisen in use cases nieuw en bruikbaar. Hierdoor sloten de nieuwe functionaliteiten beter aan op de praktijk. Ook de aanpak waarbij alle leveranciers tegelijkertijd dezelfde functies opleveren werd als helpend beschouwd, net als het stimuleren van de implementatie van de OPEN functionaliteiten door een substantieel deel van het OPEN-budget voor zorgverleners in te zetten. Ruimte voor kritiek en verbeterpunten was er ook. Het helder krijgen van specificaties van de technische standaarden kostte meer tijd dan verwacht. Dit had voorkomen kunnen worden door vooraf beter over de specificaties van de MedMij Informatiestandaarden na te denken. Ook vonden leveranciers dat het nut van de DVZA-functie beter uitgelegd had moeten worden aan zorgverleners. 
De stelling ‘Ik heb vertrouwen in de toekomst van PGO’s’ scoorde een 3,3 op een vijfpuntsschaal. Over de stelling dat voor het borgen van de PGO-route een nieuw programma nodig is waren de aanwezigen – met een gemiddelde score van 4.1 – meer uitgesproken.
Eric Scheppink, lid van de raad van bestuur van het Nederlands Huisartsengenootschap (NHG) en bestuurslid van Stichting LEGIO sloot de middag af. “Mooi dat we dit met elkaar bereikt hebben. Via de portalen maar ook de PGO’s. Als burger vind ik het fijn om al mijn gezondheidsgegevens op één plek te hebben dus ik denk dat wat we nu hebben gedaan, nog maar het begin is van de inzet van PGO’s.”
De afgelopen anderhalf jaar heeft Stichting LEGIO in opdracht van huisartsenkoepels LHV, InEen en NHG, een ontwerp gemaakt van een keurmerk voor eerstelijns informatiesystemen: het XIS Keurmerk. Met het keurmerk zien huisartsen in een oogopslag of hun systeem aan de belangrijkste eisen voldoet. Het voordeel voor leveranciers is dat het keurmerk de minimale eisen van de sector bundelt en inzichtelijk maakt.
Het TUO (tijdelijke uitvoeringsorganisatie) XIS projectteam van LEGIO heeft de basis gelegd voor een duurzame uitvoerings- en beheerorganisatie (DUO XIS) met een reglement en beleidsafspraken en heeft het keurmerk een ‘gezicht’ gegeven met een logo en branding. Daarnaast zijn de eerste versies van normenkaders voor HIS’en en HAPIS’en ontwikkeld met normstellers, gebruikers en leveranciers van softwaresystemen in de huisartsensector. Nu de stuurgroep, bestaande uit vertegenwoordigers van de eerstelijns koepels, zorgverzekeraars en de Patiëntenfederatie Nederland, alle opgeleverde documenten heeft goedgekeurd, is het TUO XIS project succesvol afgerond en staat alles klaar voor duurzame uitvoering. Een mooie mijlpaal, vindt Eric Scheppink, lid van de raad van bestuur van het Nederlands Huisartsengenootschap (NHG) en bestuurslid van Stichting LEGIO: “De ontwikkeling van het XIS Keurmerk is van groot belang voor de huisartsensector en wordt door zorgverzekeraars nú al als voorbeeld gezien.”
Peter Jansen, Informatiemanager bij Zorgverzekeraars Nederland, is het met Scheppink eens: “Mooi om te zien dat dit initiatief dat zijn oorsprong vond op de HIMSS Barcelona in 2018 nu daadwerkelijk tot een keurmerk heeft geleid voor onder meer HIS’en. De eerstelijnskoepels zijn wat dat betreft een voorbeeld voor andere sectoren in de zorg. Als zorgverzekeraars willen we net als bij dit keurmerk graag onze bijdrage leveren in andere sectoren die ook al interesse hebben getoond.”
Het XIS Keurmerk komt nu in een belangrijke volgende fase waarin het daadwerkelijk in gebruik genomen wordt en naamsbekendheid moet opbouwen. Stichting LEGIO heeft voor de financiering van de duurzame beheer- en uitvoeringsorganisatie van het XIS Keurmerk subsidie aangevraagd bij het ministerie van VWS.
Project TUO XIS is voortgekomen uit de roadmap van het gezamenlijke visiedocument Digitalisering Huisartsenzorg 2019 -2022 van InEen, LHV en NHG. In het document beschrijven de koepelorganisaties hoe de digitale infrastructuur huisartsen, huisartsenposten, zorggroepen en gezondheidscentra kan ondersteunen om de zorg te verbeteren. De conclusie: Om de kwaliteit van de huisartsenzorg de komende jaren van een hoog niveau te houden, moeten XIS’en naadloos aansluiten bij wat er kan en nodig is in de praktijk. En, om een XIS te kunnen kiezen dat voldoet aan de verwachtingen van de beroepsgroep, moet de kwaliteit van een systeem beter inzichtelijk worden. Stichting LEGIO kreeg vervolgens de opdracht om de fundamenten van een keurmerk op te zetten en is gevraagd om het keurmerk duurzaam in te richten.
Het ministerie van VWS heeft de beleidsregel voor VIPP-programma OPEN aangepast. De aanpassing biedt een opening voor onderzoek naar een duurzame oplossing van de ontstane DVZA-problematiek. De koepels LHV, NHG en InEen hebben Stichting LEGIO gevraagd deze taak op zich te nemen. Ook is de deadline voor de activiteiten voor ontwikkelvragen twee (eAfspraak) en drie (zelfmetingen) voor ICT-leveranciers verschoven van 31 december 2021 naar 1 augustus 2022.
De VIPP-OPEN regeling is in 2019 vastgesteld op basis van standaarden en MedMij-afspraken die op dat moment beschikbaar waren. De regionale OPEN-coalities zijn op basis van de beleidsregel OPEN verplichtingen aangegaan. Door de invulling van de rol van de Dienstverlener Zorgaanbieder (DVZA) ontstonden unieke verbindingen tussen HIS-leveranciers en DVZA-leveranciers. Hierdoor is er geen vrije DVZA-keuze voor de huisarts, wat wel een MedMij principe zou zijn. Het ministerie van VWS erkent dat dit een onwenselijke situatie is en biedt met de aangepaste beleidsregel een opening om de problemen op een duurzame manier op te lossen.
Stichting LEGIO is gevraagd om de DVZA-problematiek te onderzoeken en indien mogelijk oplossingen door te voeren. In de eerste fase onderzoeken we hoe een softwareaanpassing kan bijdragen aan blijvende interoperabiliteit. In de volgende fase zetten we de gekozen oplossingen om in concrete afspraken met leveranciers. Ook onderzoeken we de beheerskosten-situatie die door gebrek aan DVZA-keuze is ontstaan, brengen we potentiële oplossingen in kaart om deze beheerskosten te compenseren en voeren we deze indien mogelijk, in de volgende fase uit.
De belangrijkste wijziging voor de regionale coalities is de verschuiving van de deadline van de 95%-norm van ZAL-registraties van 30 augustus 2021 naar 30 september 2022. Naar verwachting zullen bijna alle regio’s deze nieuwe deadline halen. Voor regionale coalities die de oorspronkelijke deadline al hadden gehaald geldt overigens dat die prestatie blijft staan.
Lees de officiële tekst van de nieuwe beleidsregel op de Staatscourant.
Bij de aanschaf van een nieuw HIS, KIS of HAPIS komt een hoop kijken en de meeste huisartsen- en regio-organisaties hebben nog weinig ervaring met zo’n inkooptraject. Om ze te ondersteunen bij dat proces, hebben de LHV en InEen het ‘Handboek inkoop zorginformatiesystemen voor de huisartsenzorg’ gemaakt. Stichting LEGIO heeft geholpen bij de inhoudelijke totstandkoming ervan en zorgt ervoor dat het handboek op basis van voortschrijdend inzicht en nieuwe ontwikkelingen actueel blijft.
Het handboek bevat onder meer uitleg van alle processtappen, praktische tips en modeldocumenten die de inkopende partij op de eigen situatie kan toepassen. Leden van InEen en LHV kunnen het handboek kostenloos downloaden.
